Więcej
Rozdział X
O cnotach
506. Co to jest cnota?
Cnota jest to stała zdolność woli do czynienia dobrego a unikania złego.
507. Iloraka jest cnota?
Cnota ze względu na jej przedmiot jest dwojaka: teologiczna i obyczajowa.
Część I
O cnotach teologicznych
Art. 1
O cnotach teologicznych w ogóle
508. Co to jest cnota teologiczna?
Cnota teologiczna jest to cnota, której przedmiotem bezpośrednim jest Bóg jako cel
nadprzyrodzony, i która człowieka wprost do Niego.
509. Ile jest cnót teologicznych?
Cnót teologicznych jest trzy: wiara, nadzieja i miłość.
510. Czy cnót teologicznych można nabyć przez akty przyrodzone?
Cnót teologicznych nie można nabyć przez akty czysto przyrodzone, bo cnoty te z natury swej są
nadprzyrodzone, i dlatego tylko Bóg wlewa je razem z łaską uświęcającą.
511. Kiedy następuje wlanie człowiekowi cnót teologicznych?
Wlanie cnót teologicznych człowiekowi następuje w chwili dostąpienia usprawiedliwienia przez
odpuszczenie grzechów albo na Chrzcie, albo przez akt żalu z pragnieniem Sakramentu.
512. Czy cnoty teologiczne są potrzebne do zbawienia?
Cnoty teologiczne są do zbawienia koniecznie potrzebne, bo bez nich ani rozum ani wola nie
może się należycie skierować do celu nadprzyrodzonego.
513. Która z cnót teologicznych jest najprzedniejsza?
Spośród cnót teologicznych najprzedniejsza jest miłość, która jest udoskonaleniem zakonu i
nawet z niebie nie ustaje.
514. Kiedy jesteśmy obowiązani wzbudzać akty wiary, nadziei i miłości?
Akty wiary, nadziei i miłości obowiązani jesteśmy wzbudzać częściej w życiu, głównie zaś
wtedy, gdy człowiek, doszedłszy do używania rozumu, zdobył dostateczną znajomość objawienia
Bożego, a zwłaszcza wtedy, gdy tych aktów potrzeba bądź do spełnienia obowiązku, bądź do
zwyciężenia pokusy, oraz w niebezpieczeństwie śmierci.
Art. 2
O cnotach teologicznych w szczególności
A. O wierze
515. Co to jest wiara?
Wiara jest to cnota nadprzyrodzona, która pod natchnieniem i z pomocą łaski sprawia, ze
przyjmujemy za prawdę to, co Bóg objawił, a przez Kościół do wierzenia podaje; przyjmujemy
zaś to za prawdę nie dlatego, żebyśmy przyrodzonym światłem rozumu przejrzeli wewnętrzna
prawdziwość tych prawd, lecz przez wzgląd na powagę samego Boga, który to objawił, a który
się ani mylić nie może ani w błąd wprowadzać.
516. Czy musimy wierzyć we wszystkie prawdy objawione?
Musimy wierzyć we wszystkie prawdy objawione, przynajmniej ogólnie, np. wierzę we
wszystko, co Bóg objawił, a Kościół do wierzenia podaje, albo krócej: wierze we wszystko, w co
wierzy Kościół, Matka Święta; szczegółowo zaś i wyraźnie musimy wierzyć, że jest Bóg, że za
dobre nagradza, a za złe karze, ze jest Trójca Święta, ze Jezus Chrystus stał się człowiekiem dla
naszego zbawienia.
517. Czy wiara może być przeciwna rozumowi?
Wiara, choć przewyższa rozum, w żaden sposób nie jest przeciwna rozumowi, ani też między
wiarą a rozumem nigdy nie może zachodzić żadna sprzeczność.
518. Dlaczego między wiarą a rozumem nigdy nie może zachodzić żadna sprzeczność?
Między wiarą a rozumem nigdy nie może zachodzić żadna sprzeczność, ponieważ ten sam Bóg,
który objawia tajemnice i wlewa wiarę, dał duszy ludzkiej światło rozumu; Bóg siebie samego
zaprzeczyć nie może, ani też jedna prawda nie może się sprzeciwiać drugiej.
519. Czy wiara i rozum mogą sobie nieść wzajemną pomoc?
Wiara i rozum mogą sobie nieść wzajemną pomoc, gdy zdrowy rozum dowodzi podstaw wiary i
oświecony jej światłem przyczynia się do rozwoju znajomości rzeczy Bożych, wiara zaś
zachowuje rozum od błędów i broni go oraz ułatwia mu poznanie wielu rzeczy.
520. Kiedy musimy wiarę publicznie wyznawać?
Wiarę musimy publicznie wyznawać, ilekroć nasze milczenie, ociąganie się albo zamieszanie
powodują pośrednio zaprzeczenie wiary, wzgardę religii, obrazę Boga czy zgorszenie bliźniego.
521. W jaki sposób wyznajemy wiarę na zewnątrz?
Wiarę objawiamy na zewnątrz, wyznając ją słowem i uczynkiem, w razie potrzeby nawet śmierć
ponosząc za nią.
522. W jaki sposób traci się wiarę?
Wiarę traci się przez odstępstwo lub herezję, gdy mianowicie człowiek ochrzczony albo odrzuca
bądź wszystkie, bądź niektóre prawdy wiary, albo też dobrowolnie podaje je w wątpliwość.
523. Prócz odstępców i heretyków kto jeszcze grzeszy przeciwko wierze?
Prócz odstępców i heretyków przeciwko wierze grzeszą:
a. nieochrzczony, który odrzuca wiarę dostatecznie sobie przedstawioną
(niedowiarstwo pozytywne);
b. kto nie stara się o dostateczne wykształcenie religijne, odpowiadające jego
stanowi i wiekowi;
c. kto wyznaje błędy, przez Kościół potępione, zbliżające się mniej lub więcej do
niedorzeczności heretyckiej;
d. kto dobrowolnie wystawia się na niebezpieczeństwo utraty wiary, np. czytając
bez wymaganego pozwolenia i ostrożności książki zakazane przez Kościół, zwłaszcza
książki apostatów, heretyków lub schizmatyków, szerzące apostazję, herezję lub schizmę.
B. O nadziei
524. Co to jest nadzieja?
Nadzieja jest to cnota nadprzyrodzona, która sprawia, że dla zasług Jezusa Chrystusa, oparci na
dobroci, wszechmocy i wierności Boga, z ufnością oczekujemy żywota wiecznego i łask
potrzebnych do jego osiągnięcia, bo Bóg obiecał żywot wieczny tym, którzy będą wykonywać
uczynki dobre.
525. Jak objawiamy nadzieję?
Nadzieje objawiamy nie tylko słowem, lecz także uczynkami, gdy ufając szczerze obietnicom
Boskim, cierpliwie znosimy dolegliwości i przykrości życia, a nawet prześladowania.
526. Jak się traci nadzieję?
Nadzieję traci się przez grzech rozpaczy lub zuchwałej ufności oraz przez te grzechy, które
pociągają za sobą utratę wiary.
527. Co to jest rozpacz?
Rozpacz jest to dobrowolny i świadomy brak ufności, by człowiek mógł otrzymać od Boga
szczęście wieczne i środki, które do niego wiodą.
528. Co to jest zuchwała ufność?
Zuchwała ufność jest to lekkomyślne liczenie na to, że się dostąpi szczęścia w niebie bez
uzyskania łaski Bożej albo bez dobrych uczynków.
C. O miłości
529. Co to jest miłość?
Miłość jest to cnota nadprzyrodzona, która sprawia, że miłujemy Boga nade wszystko dla Niego
samego, a siebie samych i bliźniego dla Boga.
530. W jaki sposób mamy przede wszystkim okazywać Bogu swą miłość?
Miłość swą mamy Bogu okazywać przede wszystkim przez zachowanie jego przykazań.
531. Jakim jeszcze sposobem możemy Bogu okazać swoją miłość?
Swoją miłość możemy Bogu jeszcze okazać uczynkami, które wprawdzie nie są nakazane, Bogu
są miłe, a nazywają się nadobowiązkowymi.
532. Jak przepada miłość ku Bogu?
Miłość ku Bogu przepada przez każdy grzech śmiertelny; ale utrata łaski przez grzech śmiertelny
niekoniecznie pociąga za sobą utratę wiary i nadziei.
533. Jak winniśmy miłować siebie samych?
Siebie samych winniśmy miłować, szukając we wszystkim chwały Bożej i naszego wiecznego
zbawienia.
534. Czy winniśmy miłować bliźniego?
Bliźniego winniśmy miłować aktami wewnętrznymi i zewnętrznymi, to jest darować urazy,
wystrzegać się wyrządzania mu szkody i krzywdy i dawania mu zgorszenia, spieszyć mu według
sił z pomocą w potrzebach, a zwłaszcza przez uczynki miłosierdzia co do duszy i co do ciała.
535. Jakie są uczynki miłosierne co do duszy?
Uczynki miłosierne co do duszy są następujące:
a. wątpiącym dobrze radzić;
b. nieumiejących pouczać;
c. grzeszących upominać;
d. strapionych pocieszać;
e. urazy chętnie darować;
f. przykrych cierpliwie znosić;
g. za żywych i umarłych się modlić.
536. Jakie są uczynki miłosierne co do ciała?
Uczynki miłosierne co do ciała są następujące:
a. łaknącego nakarmić;
b. spragnionego napoić;
c. nagiego przyodziać;
d. podróżnego w dom przyjąć;
e. chorego odwiedzić;
f. więźnia nawiedzić;
g. umarłego pogrzebać.
537. Czy miłość, którą winniśmy miłować bliźniego, obejmuje także nieprzyjaciół?
Miłość, którą winniśmy miłować bliźniego, obejmuje także nieprzyjaciół, bo oni także są
bliźnimi naszymi, a Bóg sam dał nam to przykazanie i zostawił nam przykład.
Część II
O cnotach obyczajowych
538. Co to jest cnota obyczajowa?
Cnota obyczajowa jest to taka cnota, która za bezpośredni przedmiot ma uczynki uczciwe zgodne
ze zdrowym rozumem.
539. Iloraki może być akt cnoty obyczajowej przez wzgląd na cel, któremu służy?
Przez wzgląd na cel, któremu służy, akt cnoty obyczajowej może być albo naturalny, np. gdy ktoś
pości, żeby pokarm nie szkodził na zdrowiu, albo nadnaturalny, np. gdy ktoś pości, aby mu Bóg
odpuścił grzechy, albo żeby zgnębić ciało swoje i poddać je w niewolę.
540. Ile jest cnót głównych obyczajowych?
Głównych cnót obyczajowych jest cztery: roztropność, sprawiedliwość, męstwo i
wstrzemięźliwość; nazywają się one także cnotami kardynalnymi.
541. Dlaczego te cnoty nazywają się kardynalnymi?
Te cnoty dlatego nazywają się cnotami kardynalnymi, ponieważ stanowią jakby zawiasy i
fundament całego gmachu obyczajowego, a inne cnoty do nich się sprowadzają.
542. Co sprawiają cnoty kardynalne?
Roztropność sprawia, że we wszystkich sprawach poznajemy, co należy czynić albo czego
unikać, żeby osiągnąć żywot wieczny;Sprawiedliwość sprawia, że każdemu oddajemy to, co mu
się należy od nas;Męstwo sprawia, że się nie pozwalamy odstraszyć od dobrego żadnymi
trudnościami lub prześladowaniami, ani nawet śmiercią;Wstrzemięźliwość sprawia, że
poskramiamy niedozwolone zmysłowe skłonności, a w używaniu tego, co jest dozwolone,
zachowujemy miarę.
Część III
O darach Ducha Świętego
543. Przy usprawiedliwieniu z odpuszczeniem grzechów i z cnotami teologicznymi – co
jeszcze Bóg wlewa człowiekowi?
Przy usprawiedliwieniu wraz z odpuszczeniem grzechów i z cnotami teologicznymi bóg wlewa
człowiekowi jeszcze dary Ducha Świętego.
544. Ile jest darów Ducha Świętego?
Darów Ducha Świętego jest siedem: mądrość, rozum, rada, męstwo, umiejętność, pobożność i
bojaźń Boża.
545. W jakim celu Bóg wlewa te dary?
Te dary Bóg wlewa człowiekowi sprawiedliwemu, żeby łatwiej i szybciej przyjmował
natchnienia Ducha Świętego i szedł za nimi, gdy go nimi Duch Święty różnorako nakłania do
dobrego a unikania złego.
546. Co sprawiają w nas dary Ducha Świętego?
Mądrość daje nam pomoc, żebyśmy znajdowali radość w rozważaniu rzeczy Boskich, i żebyśmy
o sprawach Boskich i ludzkich myśleli po Bożemu;Rozum, żebyśmy, o ile to jest możliwe u
człowieka, coraz lepiej poznawali tajemnice wiary jako godne wiary;Rada, żebyśmy się strzegli
zasadzek szatana i świata, a w wątpliwościach zrozumieli, co się bardziej przyczynia do chwały
Bożej i do naszego oraz bliźnich zbawienia;Męstwo, żebyśmy doznawali szczególnej mocy do
zwyciężania pokus i innych przeszkód w życiu duchownym;Umiejętność, żebyśmy należycie
odróżniali między tym, w co należy wierzyć a w co nie, i żebyśmy się trzymali właściwego
kierunku w sprawach życia duchownego;Pobożność, abyśmy należytą część i służbę oddawali
Bogu, Świętym i tym ludziom, którzy nam zstępują Boga, i abyśmy wspomagali biednych i
nieszczęśliwych dla miłości Boga;Bojaźń Boża, żebyśmy unikali grzechów przez bojaźń obrazy
Boskiej, płynącą z dziecięcej czci dla majestatu Bożego.
Część IV
O błogosławieństwach ewangelicznych i owocach Ducha Świętego
547. Jakie są skutki cnót teologicznych i darów Ducha Świętego?
Skutkami cnót teologicznych i darów Ducha Świętego są błogosławieństwa ewangeliczne i
owoce Ducha Świętego.
548. Które to są błogosławieństwa ewangeliczne?
Błogosławieństwa ewangeliczne są to te, które ogłosił sam Jezus Chrystus w kazaniu na górze, a
mianowicie:
a. Błogosławieni ubodzy duchem, albowiem ich jest królestwo niebieskie;
b. Błogosławieni cisi, albowiem oni posiądą ziemię;
c. Błogosławieni, którzy płaczą, albowiem oni będą pocieszeni;
d. Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości, albowiem oni będą
nasyceni;
e. Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią;
f. Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga oglądają;
g. Błogosławieni pokój czyniący, albowiem nazwani będą synami Bożymi;
h. Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie dla sprawiedliwości, albowiem ich
jest królestwo niebieskie.
549. Dlaczego Jezus Chrystus błogosławionymi nazywa tych, którzy mają to usposobienie
zewnętrzne?
Jezus Chrystus tych, którzy maja to usposobienie wewnętrzne dlatego nazywa błogosławionymi,
ponieważ dzięki temu usposobieniu mają oni w tym życiu jakby pewien przedsmak przyszłego
szczęścia w niebie.
550. Którzy to są ubodzy duchem, nazwani błogosławionymi?
Ubodzy duchem, nazwani błogosławionymi, są to ci, co się w duszy odrywają od dóbr
zewnętrznych, zwłaszcza od bogactw i zaszczytów, a nawet w razie potrzeby gardzą nimi
dobrowolnie; jeżeli zaś je mają, używają ich umiarkowanie i dobrze; a jeżeli ich nie mają, nie
szukają ich chciwie; gdy je utracą, znoszą to z poddaniem się woli Bożej.
551. Którzy to są cisi?
Cisi czyli łagodni są to ci, co z bliźnim żyją zgodnie, znosząc cierpliwie przykrości od niego
doznawane, bez skargi lub zemsty.
552. Którzy to są ci, co płaczą, a jednak są błogosławieni?
Ci, co płaczą, a jednak są błogosławieni, są to ci, którzy się nie uganiają za rozkoszami tego
świata; z weselem znoszą dolegliwości tego życia, posłuszni woli Bożej, pokutują za popełnione
grzechy i serdecznie boleją nad złem, co się na świecie dzieje, nad zgorszeniami i
niebezpieczeństwami zbawienia.
553. Którzy łakną i pragną sprawiedliwości?
Sprawiedliwości łakną i pragną ci, co starają się codziennie postępować w uczynkach
sprawiedliwości i miłości.
554. Którzy są miłosierni?
Miłosierni są to ci, co z miłości ku Bogu dzielą się z bliźnim tym, co mają, i starają się oddalić od
niego nędzę moralną i materialną.
555. Którzy są czystego serca?
Czystego serca są ci, co nie tylko uciekają od grzechu śmiertelnego, a zwłaszcza od grzechu
nieczystości, lecz unikają także wedle możności grzechu powszedniego.
556. Którzy są pokój czyniący?
Pokój czyniący są to ci, co nie tylko zachowują pokój z bliźnim, lecz starają się także o pokój
między drugimi.
557. Którzy są ci, co cierpią prześladowanie dla sprawiedliwości?
Prześladowanie dla sprawiedliwości cierpią ci, co cierpliwie znoszą pośmiewiska, oszczerstwa i
prześladowania dla miłości Jezusa Chrystusa.
558. Ile jest owoców Ducha Świętego i które mianowicie?
Apostoł wylicza dwanaście owoców Ducha Świętego, a mianowicie: miłość, wesele, pokój,
cierpliwość, dobrotliwość, dobroć, długomyślność, cichość, wierność, skromność,
wstrzemięźliwość, czystość.
Spis treści:
Rozdział III - O Składzie Apostolskim
Art. 1: O Bogu Jedynym i Troistym
Art. 2: O stworzeniu świata i Opatrzności Boskiej
Art. 3: O stworzeniu Aniołów
Art. 4: O stworzeniu człowieka i o grzechu pierworodnym
Art. 1: O Jezusie Chrystusie i Jego Bóstwie
Art. 2: O wcieleniu i narodzeniu Syna Bożego
Art. 3: O dziele Odkupienia rodzaju ludzkiego
Art. 4: O wniebowstąpieniu Jezusa Chrystusa i Jego powrocie na końcu świata na sąd powszechny
Art. 1: O Duchu Świętym i Jego działaniu w wiernych i w Kościele
Art. 2: O prawdziwym Kościele Chrystusowym
A. O założeniu i ustroju Kościoła
B. O władzy Kościoła
C. O członkach Kościoła
D. O różnicy między Kościołem a państwem i o prawach jednego i drugiego
Art. 3: O Świętych obcowaniu
Art. 4: O odpuszczeniu grzechów
Art. 5: O ciała zmartwychwstaniu i żywocie wiecznym
Rozdział IV - O dziesięciu przykazaniach Bożych czyli o Dekalogu
Część I O pierwszych trzech przykazaniach Dekalogu, które uwzględniają Boga
Art. 1: O pierwszym przykazaniu Dekalogu
Art. 2: O drugim przykazaniu Dekalogu
Art. 3: O trzecim przykazaniu Dekalogu
Część II O pozostałych siedmiu przykazaniach Dekalogu, które dotyczą nas samych i bliźniego
Art. 1: O czwartym przykazaniu Dekalogu
Art. 2: O piątym przykazaniu Dekalogu
Art. 3: O szóstym przykazaniu Dekalogu
Art. 4: O siódmym przykazaniu Dekalogu
Art. 5: O ósmym przykazaniu Dekalogu
Art. 6: O dwóch ostatnich przykazaniach Dekalogu
Rozdział IX - O sakramentach
Część I O sakramentach w ogólności
Część II O sakramentach w szczególności
Art. 1: O sakramencie chrztu
Art. 2: O sakramencie bierzmowania
Art. 3: O Eucharystii
A. O rzeczywistej obecności Jezusa Chrystusa w Eucharystii
B. O Ofierze Mszy świętej
C. O sakramencie Eucharystii
Art. 4: O sakramencie pokuty
A. O aktach penitenta:
O rachunku sumienia
O żalu za grzechy i mocnym postanowieniu poprawy
O spowiedzi
O zadośćuczynieniu
B. O rozgrzeszeniu sakramentalnym
C. O skutkach sakramentu pokuty i o odpustach
Art. 5: O sakramencie ostatniego namaszczenia
Art. 6: O sakramencie kapłaństwa
Art. 7: O sakramencie małżeństwa
Rozdział X - O cnotach
Our doors are open to all, and we warmly invite you to explore the richness of our shared journey. Come, be a part of a community where hearts connect, faith flourishes, and love abounds.